Không chỉ là công trình thủy điện, hồ Núi Cốc còn là khu du lịch sinh thái nổi tiếng. Những ngày cuối xuân, tôi tìm về hồ Núi Cốc để khám phá nơi được mệnh danh là “vịnh Hạ Long trên đất liền” của tỉnh Thái Nguyên.
Qua những cung đường ngoằn ngoèo, thon nhỏ như những dải lụa xen giữa những đồi chè xanh mướt của xã Tân Thái, thị trấn Ðại Từ, cảnh hồ Núi Cốc hiện ra với vẻ đẹp đầy thơ mộng. Phía xa xa, một con thuyền độc mộc chậm rãi lướt nhẹ trên mặt hồ. Những ngôi nhà ngói ẩn mình, xen lẫn vào màu xanh của đồi chè, hồ nước. Cảnh vật tĩnh lặng, trong gió xuân càng trở nên tình tứ, êm đềm.
Những hòn đảo chìm trong mờ ảo bởi sương mù bao phủ. Hàng tre ngà ngọn cong vút như tô điểm cho mặt hồ Núi Cốc một vẻ mềm mại, hữu tình. Mặt nước xanh trong, gợn sóng lăn tăn từ chiếc thuyền đạp vịt bé xíu… Câu chuyện tình về huyền thoại nàng Công, chàng Cốc chợt trở về trong tâm trí du khách. Tên đôi trai gái đã trở thành tên núi tên sông: núi Cốc, sông Công. Chàng trai ở địa vị thấp hèn, cô gái ở tột đỉnh phú quý. Hai thân phận trái ngược dưới thời phong kiến đã không thể nên duyên vợ chồng. Mối tình không thành ấy khiến người đợi (Công) biến thành sông và người chờ (Cốc) hóa thành núi. Mùa lũ, con sông Công vẫn cố dâng nước lên chân núi. Hàng năm, hai bờ sông Công hoa mua tím ngát một màu đã trở thành biểu tượng của mối tình thủy chung, son sắt…
Ngày nay, nhiều người còn biết đến những huyền thoại có thật ở hồ Núi Cốc, như sông Công có núi Văn, núi Võ, núi Quần Ngựa, nơi hơn 600 năm trước từng là bãi chiến trường diễn ra những trận đánh giữa tướng quân Lưu Nhân Chú với quân nhà Minh, góp phần làm nên chiến thắng Chi Lăng lịch sử. Đến thời chống Pháp, dưới lòng hồ Núi Cốc và cả vùng núi rừng bao quanh từng là căn cứ cách mạng. Bên phía tây hồ Núi Cốc từng là nơi ở và làm việc của cơ quan Văn hóa Cứu quốc trong nhiều năm. Tại đây, tác phẩm Nhật ký ở rừng của nhà văn Nam Cao ra đời…
Còn biết bao câu chuyện về hồ Núi Cốc hoặc được thêu dệt hoặc là sự thật được lưu truyền… Dù là thực hay ảo, với tôi, hồ Núi Cốc vẫn là một nơi yên ả, bình lặng để có thể thư thái, trút bỏ mọi lo toan, bận rộn của cuộc sống đô thành.
